Zdrowie psychiczne człowieka, zdrowa psychika, higiena psychiczna, zdrowie psychiczne jako wartość, psychika a zdrowie

rtykuł prof. dr. hab. med. Zbigniewa Lwa-Starowicza

W wieku dojrzałym wiele osób przeżywa kryzysy egzystencjalne. Należą do nich m.in. poczucie upływającego czasu, przemijania, rozczarowanie niespełnionymi oczekiwaniami, świadomość, że traci się atrakcyjność erotyczną. W 40. roku życia niejeden mężczyzna przeżywa "smutek cienia", a niejedna kobieta "zespół paniki zamykających się drzwi", czyli lęk przed utratą kobiecego powabu.

Kryzys może się również wiązać z poczuciem niespełnienia w życiu seksualnym. I tak na przykład kobiety, które nigdy nie przeżyły orgazmu, mogą mieć poczucie braku czegoś ważnego w ich życiu, niepełnej wartości kobiecej. Podobnie ci, którzy czytają poradniki sztuki miłosnej, oglądają filmy porno lub erotyczne, również mogą dojść do przekonania, że coś ich ominęło i czegoś ważnego nigdy nie doświadczyli.

Zdarza się również, że kobiety, które w przeszłości wybrały na towarzysza życia partnera, który wydawał się odpowiedni do roli męża, a zrezygnowały z atrakcyjnego kochanka - teraz zastanawiają się, czy rzeczywiście dokonały dobrego wyboru. Jedna z moich pacjentek to 43 - letnia kobieta, która stwierdziła, że niczego nie może zarzucić mężowi: jest pracowity, czuły, dobry, opiekuńczy wobec niej i dzieci. Przed małżeństwem była związana "upojnym i zwariowanym seksem" z atrakcyjnym mężczyzną, który był tak niedojrzały i nieodpowiedzialny, że na męża i ojca się nie nadawał. W małżeństwie brakowało jej jednak tego "szaleńczego" seksu. Obecnie ma poczucie, że straciła coś bardzo ważnego w życiu i cierpi z tego powodu. Żyje wspomnieniami. Stwierdziła, że gdyby można było cofnąć czas, na męża wybrałaby takiego mężczyznę, który łączyłby w sobie cechy męża i byłego kochanka w jednej osobie.

Uciec czy zacząć od nowa?

Tego typu kryzysy egzystencjalne wieku dojrzałego mogą prowadzić do różnych strategii i zachowań. Wymienię te najczęściej spotykane:

* ucieczka w świat wspomnień, rozważań typu "co by było" itp. Zaczyna żyć się przeszłością, w niej szuka się natchnienia, satysfakcji, dowartościowania;
* ucieczka w romansowe lektury, filmy. Dzięki nim żyje się jakby w zaczarowanym świecie, który jest bardziej atrakcyjny od życia na jawie;
* chęć zaczęcia od nowa, spełnienia nie zrealizowanych potrzeb, poszukiwania w nowym związku osoby spełniającej ukryte oczekiwania;
* waloryzacja aktualnego związku. Niektóre osoby niejako na siłę, natrętnie i z pewną rozpaczliwą determinacją idealizują osobę partnera i związek. Widzą to, co chcą widzieć, przekonują siebie, że lepiej być już nie może;
* ucieczka w pracoholizm, działalność społeczną, polityczną, aktywność religijną. Szuka się w nich zapomnienia, możliwości dowartościowania się, realizacji;
* poddawanie się przygnębieniu i rozczarowaniu, co w miarę upływu czasu prowadzi do depresji.
Fakt rosnącego rozpowszechnienia różnych zespołów depresyjnych m.in. ma takie właśnie korzenie. Dominuje w nich poczucie rozczarowania życiem.
Inne osoby dramatu

Kryzysy tego typu odbijają się również na osobie partnera, który może wówczas odczuwać brak akceptacji, zmniejszenie zainteresowania nim, uważać się za "kozła ofiarnego". Taka zmiana postawy wobec męża często budzi u niego zaskoczenie i poczucie zagubienia albo staje się szokującym doświadczeniem. Pojawia się u niego przekonanie, że tak naprawdę nigdy nie był kochany, akceptowany. W tym przypadku tak naprawdę nie wiadomo, kto bardziej przeżywa kryzys: rozczarowana żona czy jej mąż.

Kryzysy wieku dojrzałego mogą również oddziaływać na dzieci, gdy małżonkowie przenoszą na nie własne problemy i niespełnione oczekiwania. Sfrustrowani rodzice usiłują ustrzec je wtedy przed popełnianiem błędów, wyborem niewłaściwego towarzysza życia, możliwością powtórzenia się sytuacji w ich życiu.

Jak rozwiązać problem?

Rozwiązywanie tego rodzaju problemów jest trudne. Cofnięcie biegu życia nie jest możliwe, a ucieczka w świat przeszłości do niczego dobrego dla zdrowia psychicznego nie prowadzi. Ucieczka w pracoholizm też nie rozwiązuje kryzysu, jest środkiem zastępczym, ale na dłuższą metę nieskutecznym.

Zaczynać wszystko od początku? Wielu ulega tej pokusie i tworzy nowe związki. Szczęście uzyskane na tej drodze może okazać się iluzoryczne, i to z kilku przyczyn: nękają ich wyrzuty sumienia za wyrządzenie krzywdy porzuconemu partnerowi, a drugi związek może okazać się wielkim rozczarowaniem. Z seksem w nowym małżeństwie też bywa różnie: nowa partnerka początkowo mobilizuje erotycznie aż do "rezerw", a później następuje spadek potencji i możliwości, trudności z zaspokojeniem potrzeb seksualnych często przecież młodszej o wiele lat żony.

Tak więc w końcu bilans strat okazuje się większy niż zyski. Nic zatem dziwnego, że niektórzy wracają do poprzednich związków jak rozbitkowie.

Po ratunek do terapeuty

Osoby, które przeżywając kryzys kontynuują wspólne życie, często ujawniają rozdrażnienie, nerwowość, potrzebę zamykania się w swoim świecie. Życie w takim związku staje się dramatem dla obojga partnerów.

Co może im zaoferować terapia małżeńska? Zaczyna się od poznania przyczyn kryzysu. Często okazuje się, że ucieczka w przeszłość ujawnia lęk przed przyszłością, przed samym faktem przemijania. W takich przypadkach ważne jest racjonalne określenie pozytywnych stron trudnej sytuacji i analiza przeszłości oraz przyszłości.

W wyniku wielu starań w końcu niejeden związek przełamuje kryzys i pojawia się renesans więzi seksualnej. Bardzo ważne jest tu to, aby współpartner umiał dowartościować swojego towarzysza życia. Gdyby małżonkowie nie zapominali o tym, że niezależnie od wieku i stażu małżeńskiego kobieta oczekuje adoracji, a mężczyzna uznania, podziwu i czułości, to wielu kryzysów można by uniknąć.
za:medigo.pl